Say tiếng kèn lá người Mông
Trong nét văn hóa đặc sắc của đồng bào người Mông, bên cạnh những bộ trang phục rực rỡ sắc màu là nhiều nhạc cụ dân tộc đặc sắc, mỗi loại đều ẩn chứa ý nghĩa thiêng liêng. Trong đó, chiếc kèn lá - một loại nhạc cụ đơn sơ nhưng hết sức độc đáo, thông qua tiếng kèn giúp người Mông bày tỏ những cảm xúc cùng mong ước và khát vọng cuộc sống. Và trên mảnh đất Kim Quan, nghệ nhân Sùng Quáng Về vẫn đang say sưa thổi hồn vào những chiếc kèn lá để truyền lại cho thế hệ mai sau.
Ông Sùng Quáng Về biểu diễn kèn lá tại Liên hoan ca múa nhạc dân tộc Mông huyện Yên Sơn lần thứ nhất năm 2022
Với tiết mục kèn lá đặc sắc, ông Sùng Quáng Về, thôn Làng Nhà, xã Kim Quan đã xuất sắc đạt giải A tại Liên hoan ca múa nhạc dân tộc Mông huyện Yên Sơn lần thứ nhất năm 2022 được tổ chức vào tháng 6 vừa qua.
Khát khao lưu giữ nét đẹp truyền thống dân tộc đã khiến ông Về miệt mài luyện tập và sưu tầm những bài nhạc hay. Ông Về chia sẻ: người Mông từ khi còn nhỏ đi chăn trâu đã biết thổi kèn lá. Đây là loại nhạc cụ đơn giản nhất, dễ tìm nhất, không mất thời gian chế tác. Tuy nhiên để thổi hay, trọn vẹn một điệu nhạc lại không đơn giản bởi còn tùy thuộc vào sự khéo léo khi chọn lá và cách thổi lá. Lá được người thổi chọn phải là loại lá hơi mềm, tương đối dai, mép lá trơn. Do đó mà ông thường lựa chọn lá chuối để làm kèn.
Có nhiều cách thổi kèn lá nhưng thường sử dụng theo hai cách. Một là ngậm ngang chiếc lá ở giữa hai môi, dùng môi để giữ và kết hợp giữa việc sử dụng lưỡi và hơi đẩy ra qua kẽ hở của môi. Hai là dùng ngón tay trỏ và ngón tay cái ở hai bàn tay để giữ hai đầu của lá sau khi đã ngậm ở môi, dùng lưỡi kết hợp với môi đẩy hơi tạo ra âm thanh. Khi thổi, lá dùng làm kèn được gập đôi lại ở phần mép lá mỏng hơn và ngậm vào môi, dùng hơi điều chỉnh âm thanh cao thấp, trầm bổng theo âm điệu bài hát.
Trước đây thông qua tiếng kèn lá, người Mông thường dùng để thay cho lời tâm tình, trò chuyện hay những khát vọng về cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Tuy nhiên, hiện nay, những nhạc cụ dân tộc này đang dần bị mai một. Do đó, hiện nay, ông Về đang nỗ lực kết nối, truyền dạy lại cho nhiều bạn trẻ người Mông hơn nữa. Đồng thời thành lập CLB thường xuyên học tập, chia sẻ những làn điệu hay và trình diễn tại các chương trình giao lưu trong và ngoài địa phương.
Ngoài ra, Ông Về còn là Chi hội trưởng Chi hội người cao tuổi thôn Làng Nhà với 53 thành viên. Chi hội tích cực tham gia các hoạt động văn hóa văn nghệ tại địa phương, phát huy vai trò “Tuổi cao gương sáng” , gương mẫu đi đầu trong mọi phong trào cho con cháu noi theo.
Giờ đây, mong muốn lớn nhất của ông Về là giúp tiếng kèn lá được bay xa mãi và trở thành nét đẹp trường tồn trong văn hóa của cộng đồng dân tộc Mông./.
